Wet DBA: Wat is de impact op de arbeidsmarkt?

Het is zeer onrustig op de markt voor opdrachten gericht op zzp’ers en gedetacheerden. In het begin van het vierde kwartaal werden nog snel extra zzp’ers binnen gehaald voor Q4 en uitloop in 2025. Dit is in november en december gedraaid. De vraag naar zzp’ers in verhouding met vraag naar gedetacheerden is nog nooit zo laag geweest terwijl de vraag in de totale markt een dalende ontwikkeling heeft ingezet.

Bron: vast/flex data van Intelligence Group

De vraag begint te dalen

In heel 2024 was het aantal opdrachten nog 4,6% groter dan in 2023. Ook in het vierde kwartaal was de vraag nog 4% groter dan in het vierde kwartaal 2023. Ten opzichte van de piek in de zomer van 2024 is de vraag in het vierde kwartaal bijna 20% lager wat op een dalende ontwikkeling duidt. Het aantal opdrachten in de publieke sector (overheid, zorg, onderwijs e.d.) als in de rest van de markt blijft dalen. Daarbij daalt de vraag sterker bij private bedrijven. Vandaar het marktaandeel publieke sector voor alle flex-opdrachten nu op 85,2% ligt (van 78,7% in november naar 85,2% in december). Dit is ook het grootste aandeel sinds begin 2022 en het begin van deze meting. De vraag naar zzp’ers en gedetacheerden in de publieke sector is in december bijna 5,7x zo groot dan bij de rest van de markt. Deze volatiliteit is exceptioneel en mede het gevolg van de paniek dat is ontstaan aan het eind van het jaar nu er geen zzp’ers meer ingezet kunnen worden en wel roosters ingevuld moeten worden.

Bron: vast/flex data van Intelligence Group

Handhaving wet DBA zet de markt in beweging in het voordeel van detacheerders. De vraag naar zzp’ers neemt af. De vraag naar detachering (en uitzenden) neemt toe.

De vraag in opdrachten naar detachering wint sterk in aandeel t.o.v. zzp sinds oktober 2024 (van 60,7% in oktober naar 75,2% nu in december). Deze 75,2% is ook het hoogste aandeel detachering in opdrachten sinds het moment dat dit in 2022 wordt gemeten.

Bron: vast/flex data van Intelligence Group

Er is niet zozeer minder vraag naar flex, er is vooral vraag naar andere flex, namelijk detachering. Het dalende aantal opdrachten komt o.a. door onzekerheid rondom de wet DBA, verschuiving naar uitzenden/vast dienstverband én een iets ruimer wordende arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt is overigens nog steeds krap en de handhaving van de wet DBA zal eerder voor een krappere arbeidsmarkt zorgen op korte termijn omdat er minder aanbod zal zijn van werkenden.

Meer detachering, betekent voor werkgevers dat het duurder wordt om in te huren. Ook zal verzuim en verloop oplopen omdat gedetacheerden i.t.t. zzp’ers eerder weg zijn en ook meer en vaker ziek zijn, mede doordat het werkgeluk van gedetacheerden een stuk lager is dan van werknemers bij niet-detacherende werkgevers werken. De arbeidsmarkt als geheel en werkenden, zzp’ers en werkgevers in het bijzonder, wordt met de handhaving van de wet DBA geen dienst verleend.

Strategische aanpak nodig

De volatiliteit van de cijfers, maar ook de feedback van werkgevers en opdrachtgevers, duiden op de nodige paniek in de markt. Dit is enerzijds het gevolg van te late voorbereiding, geen beleid & visie en geen grip op de eigen resources en capaciteit bij werkgevers. En anderzijds het gevolg van mixed signals vanuit de overheid, waarvan belangrijke ministeries zich voorlopig niet aan haar eigen wet DBA gaan houden. Werkgevers die nu de wet volgen, klagen over een ongelijk speelveld ten opzichte van werkgevers die implementatie nog even uitstellen. Het ongelijke speelveld wordt in de hand gewerkt door de aanhoudende schaarste op de arbeidsmarkt. Hierdoor zijn werkgevers en zzp’ers in het nadeel. Een situatie die ontegenzeggelijk tot frictie gaat leiden, en een verlies aan het totaal van arbeidsaanbod. In de zorg is het daarom wachten op ongelukken, die rondom de eerste vakantieperiode in februari en maart verwacht kunnen worden. Werkgevers met een strategische en data gedreven integrale aanpak op gebied van human resources zijn daarentegen in het voordeel, evenals de groep die de wet DBA voor nu nog even negeren of slechts op papier regelen.